FASD, czyli Spektrum Poalkoholowych Zaburzeń Rozwojowych charakteryzują m.in. zaburzenia neurologiczne, nadpobudliwość psychoruchowa czy opóźnienia rozwoju i wady rozwojowe. Dzieci dotknięte FASD mogą borykać się z trudnościami z koncentracją, budowaniem relacji czy uczeniem się. Pojawiają się także zaburzenia mowy czy koordynacji ruchowej.
– Mamy coraz większą świadomość skutków, jakie niesie za sobą spożywanie alkoholu w ciąży, nie zawsze jednak zdajemy sobie sprawę z tego, jak funkcjonują dzieci, których ten problem już dotyczy – mówi Michał Guć, wiceprezydent Gdyni ds. innowacji. – Wiemy, jak ważne jest to, aby wszystkie dzieci miały szansę na zrównoważony rozwój i drogę edukacji, która pozwoli im na lepszy start w dorosłe życie, dlatego też dbamy o to, aby nasi młodzi mieszkańcy, u których zdiagnozowano ten rodzaj zaburzeń także mieli szansę na poszerzanie horyzontów według własnych możliwości.
Dzieci zdiagnozowane w kierunku zaburzeń FASD potrzebują szczególnego, dopasowanego do ich indywidualnych potrzeb wsparcia. Zarówno ich rodzina jak i nauczyciele powinni zostać odpowiednio przygotowani na czekające ich zadanie i nabrać odpowiedniej wiedzy w tym kierunku.
-Wiedza na temat przyczyn trudności rozwojowych dzieci z FASD, skutków dla ich codziennego życia, ale przede wszystkim sposobów dostosowania środowiska, w którym żyją powinna być jak najszerzej rozpowszechniana, aby wpłynąć na to, że warunki życia tych dzieci będą się zdecydowanie poprawiać – mówi Agata Cichoń-Chojnacka, kierownik Gdyńskiego Centrum Diagnozy i Terapii FASD. – Szczególnie ważne jest udzielanie wsparcia emocjonalnego opiekunom w zajmowaniu się dzieckiem z FASD. Często są osamotnieni, słyszą o braku kompetencji i ich niewielkim zaangażowaniu. U rodziców zastępczych czy adopcyjnych pojawiają się wątpliwości co do podjętej przez nich decyzji o opiece nad dzieckiem, rodzice biologiczni borykają się z poczuciem winy i odpowiedzialności za chorobę dziecka.
Diagnozę, a od 2016 roku także wsparcie terapeutyczne, pomoc w zakresie dopasowania się do otaczającego środowiska dla dzieci z FASD i ich bliskich oraz grupy wsparcia czy liczne szkolenia dla osób pracujących na rzecz dzieci dotkniętych trudnościami prenatalnej ekspozycji na alkohol oferuje Gdyńskie Centrum Diagnozy i Terapii FASD, które jest pierwszą tego typu jednostką w Polsce prowadzoną przez samorząd. Dotychczas szkolenie w zakresie wsparcia dzieci z FASD przeszło ok. 200 nauczycieli z gdyńskich szkół. Ze wsparcia Centrum korzystać może każda mieszcząca się w Gdyni szkoła lub przedszkole, które zgłosi chęć przeszkolenia pracowników.
– Nasz system oświatowy boryka się w ostatnim czasie z wieloma problemami – ale to nie zwalnia nas z głośnego mówienia o tym, że dzieci z FASD powinny otrzymać adekwatne wsparcie na swojej drodze edukacyjnej, by móc zdobywać wiedzę, wykształcenie, rozwijać swoje potencjały i wykorzystywać w pełni swoje predyspozycje – podkreśla Agata Cichoń-Chojnacka. – Niestety klasyczny system funkcjonowania szkoły nie zawsze to umożliwia, dlatego tak ważne jest, by zarówno dzieci, ich opiekunowie ale także nauczyciele – nabyli wiedzę, narzędzia i wsparcie do lepszej pracy z uczniem.
Dzieci z FASD mogą korzystać także ze wsparcia Poradni Psychologiczno-Pedagogicznych, dzięki którym możliwa jest diagnoza rozwoju psychoruchowego, mowy, a także wsparcie w ramach wczesnego wspomagania rozwoju (dla dzieci w wieku przedszkolnym). Dla dzieci w wieku szkolnym przewidziana została pomoc psychologiczno-pedagogiczna na terenie szkoły, zajęcia korekcyjno – kompensacyjne, zajęcia wyrównawcze, terapia logopedyczna i zajęcia terapeutyczne. Może zostać także wdrożona zindywidualizowana ścieżka kształcenia. Tak jak w przypadku dzieci na wcześniejszym etapie edukacji możliwe jest także otrzymanie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego. Nierzadko przez poradnie zapewniane jest również wsparcie w postaci warsztatów dla opiekunów.
Jedną z osób, która regularnie współpracuje z Gdyńskim Centrum Diagnozy i Terapii FASD jest pani Beata Potocka, mama adopcyjna i zastępcza kilkorga dzieci z FAS.
– Korzystamy z poradni w różny sposób – mówi. – To, co należy podkreślić to fakt, że w przypadku każdego dziecka otrzymuję bardzo zindywidualizowaną poradę, która jest odpowiedzią na jego konkretne potrzeby. Nie ma rozwiązań uniwersalnych, z klucza. Zawsze mam poczucie, że wszyscy skupiają się na tym konkretnym dziecku i zastanawiają się, czego mu potrzeba, jak można je wspomóc, żeby jego życie było łatwiejsze, lepsze, a rozwój był jak najbardziej wspierany.
Pani Beata zwraca uwagę nie tylko na indywidualne podejście do dzieci, ale także wsparcie, które otrzymuje jako mama adopcyjna.
– Szczególnie ważne dla mnie jest to, że gdy dołącza do nas nowa osoba, niemalże od razu kieruję swoje kroki do poradni , gdzie mam pełną, rzetelną diagnozę. Jest to dla mnie duże udogodnienie i uważam, że dobrze byłoby, gdyby weszło do standardu. Nadal nie jest to standard ogólnopolski, a coś wyjątkowego, właśnie w Gdyni – podkreśla. – Mam takie poczucie, że jeżeli jest mi trudno, nie potrafię sobie z czymś poradzić lub mierzę się z jakimś zachowaniem, które reprezentuje dziecko, mogę zwrócić się do poradni, gdzie otrzymam wsparcie dla siebie i dla niego. To bardzo cenne.
– Codzienna opieka oraz praca z dziećmi dotkniętymi zaburzeniami ze spektrum FASD powinna przebiegać w pełnym zrozumieniu, a także przy świadomości mocnych i słabych stron podopiecznych. Dzięki odpowiedniej wiedzy i przygotowaniu opiekunowie mogą lepiej przygotować się na czekające ich wyzwanie i zapewnić adekwatne wsparcie w rozwoju, relacjach z otoczeniem i nauce – mówi Franciszek Bronk, zastępca dyrektora Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Gdyni.
Na stronie internetowej MOPS Gdynia dostępne są publikacje poświęcone tematowi FASD. Znaleźć je można TUTAJ oraz TUTAJ. Dostępny jest także artykuł pt. „Dzieci z FASD w procesie edukacji”.
